Explanation: By watching a star flicker and fade as it passed behind Saturn's rings, NASA's Voyager 2 spacecraft was able explore the ring system in amazing detail. Data produced by Voyager's instruments as the star Delta Scorpii was occulted by some of the outer rings was used to reconstruct this image which shows details almost 1000 times smaller than normally possible with Voyager's cameras.
Monday, July 31, 1995
Исследование колец Сатурна / Санчирын цагиргийн судалгаа / Exploring Saturn's Rings
Explanation: By watching a star flicker and fade as it passed behind Saturn's rings, NASA's Voyager 2 spacecraft was able explore the ring system in amazing detail. Data produced by Voyager's instruments as the star Delta Scorpii was occulted by some of the outer rings was used to reconstruct this image which shows details almost 1000 times smaller than normally possible with Voyager's cameras.
Кольца Сатурна / Санчирын цагиргууд / The Rings of Saturn
Тайлбар: 1610 онд Галилей телескопоороо Санчир гаригийг харснаас хойш түүний тод цагиргууд хүн төрөлхтнийг сонирхлыг татаж судалгааны талбар болж эхэлжээ. Галилей өөрийн жижиг телескопоороо маш бүдэг дүрс харсан байна. Түүнд Санчир хоёр “чихтэй” юм шиг харагдсан ба тэрээр хоёр том дагуултай юм болов уу гэж боджээ. Эцэст нь том телескопууд Санчирыг тод цагиргуудтай гэдгийг нь тодорхой болгосон байна. NASA-гийн Вояжер – 2-ийн дээрх зураг Санчирын цагиргуудын нарийн бүтцийг харуулсан. Уг зурган дээр нарийн бүтцийг харуулахын тулд түүнийг компьютерээр сайжруулж өнгөөр ялгасан болно.
Explanation: Saturn's spectacular system of bright rings has been the subject of study and wonder since Galileo first turned his telescope on the ringed planet in 1610. To Galileo, the blurry image produced by his small telescope was confusing. Saturn appeared to him to have "ear-like" appendages which he thought might be large moons. Eventually, larger telescopes revealed the incredible truth - Saturn was surrounded by bright rings. The image above, made by NASA's Voyager 2 spacecraft, further reveals the intricate structure of the ring system. The image has been computer enhanced and color coded to bring out the subtle details.
Sunday, July 30, 1995
Туманность Гантель / M27: Гантель мананцар / M27: The Dumbbell Nebula
Explanation: The Dumbbell Nebula is a beautiful red and blue planetary nebula in the constellation of Vulpecula. It is the 27th object on Charles Messier's list of diffuse sky objects, and so is referred to as M27. Its high surface brightness makes it a good target for small telescopes. The term planetary nebula, used to describe this general class of objects, is misleading. Although these objects may appear round and planet-like in small telescopes, astronomers have determined them to be stars surrounded by cocoons of gas blown off in the late stages of evolution.
Saturday, July 29, 1995
Неправильная галактика М82 / M82: Зөв бус галактик / M82: An Irregular Galaxy
Пояснение: Не каждая галактика имеет спиральный узор такой, как у Млечного Пути. Некоторые имеют ровную эллиптическую форму, а некоторые - неправильную, как, например, M82, 82-ой объект каталога Мессье. Предполагается, что причиной необычной структуры этой галактики являются молодые звезды, выбрасывающие газ с образованием пузырей, а также полосы сильно поглощающей пыли. M82 занимает на небе 9 x 4 квадратных угловых минут и имеет очень высокую поверхностную яркость. Эту галактику можно легко найти даже в маленькие телескопы. Высокая поверхностная яркость объясняется очень высоким темпом звездообразования в настоящее время. Из-за бурного звездообразования и случайного распределения пыли в M82 галактика выглядит своеобразно и иногда некорректно называется "взрывающейся галактикой". Высокий темп звездообразования в M82 является причиной сильного гидродинамического ветра, который выдувает вещество из галактики. Множество фотографий объектов каталога Мессье Вы можете увидеть в Галерее галактик.
Тайлбар: Бүх галактикууд манай Сүүн зам шиг спираль хэлбэртэй байдаггүй. Нэлээд хэд нь бүдэгхэн эллипс хүрээтэй байдаг ба зарим нь бүр энэ M82 шиг зөв бус хэлбэртэй байдаг. Энэ галактикийн хачин бүтэц нь бөмбөлөг хэлбэрээр хий гаргагч залуу одод болон хүчтэй шингээгч тоосны зурвасуудаас болдог гэж үзэж байгаа.
Мессьегийн объектуудын тухай олон зургийг Цахим Ертөнц төслийн Галактикийн Галерей: Мессьегийн объектууд хэсгээс үзэж болно.
Explanation: Not all galaxies have spiral structure like our Milky Way. Many have smooth elliptical shapes, but also many have irregular shapes such as the bright sky object M82, the 82nd object on Messier's list. The strange structure of this galaxy is thought to be caused by young stars ejecting gas in energetic bubbles, and by lanes of absorbing dust.
For more information on M82 see The Electronic Universe Project's write-up.
Many images of Messier objects can be found in The Electronic Universe Project's The Galaxy Gallery: Messier Objects.
Friday, July 28, 1995
M57: Туманность Кольцо / M57: Цагираг мананцар / M57: The Ring Nebula
Тайлбар: Манай нартай ижил масстай од цөм доторх түлш нь дууссаны дараа гадаад бүрхүүлээ задлаж байна. Дээрх зураг нь гариган мананцаруудын хамгийн сайхан зураг байж болох юм. Цагираг хэлбэртэй харагдаж байгаа нь проекцоос болж байгаа хуурамч үзэгдэл ба уг мананцар нь бөмбөрцөг хэлбэртэй. Төвд нь байгаа жижиг цэнхэр цэг бол одны хуучин цөм ба түүнийг цагаан одой гэж нэрлэнэ. Одод яаж хий цацруулан мананцар болдогийг одоогоор судлаагүй байгаа.
Explanation: A star with mass similar to that of our Sun will throw off its outer gasses after fusion has stopped in its core. Possibly the most visually spectacular of these planetary nebula is the pictured Ring Nebula. The appearance as a ring is really an illusion of projection - the nebula is actually a spherical shell. At the center a blue dot is visible which is the old core of the star, known as a white dwarf. It is still not known exactly how the star throws off the gas that becomes the nebula.
For more information on the Ring Nebula see The Electronic Universe Project's write-up.
Many images of Messier objects can be found in The Electronic Universe Project's The Galaxy Gallery: Messier Objects.
Thursday, July 27, 1995
M15: огромное шаровое скопление / M15: Асар том бөмбөрцөг хэлбэрийн оддын бөөгнөрөл / M15: A Great Globular Cluster
Тайлбар: Бөмбөрцөг хэлбэрийн бөөгнөрөл гэдэг нь нэг галактикт байх сая орчим оддын гравитацаар бүтсэн систем юм. Хамгийн тод бөмбөрцөг хэлбэрийн бөөгнөрлүүдийн нэг нь манай Сүүн замд байдаг M15 буюу Мессьегийн тэнгэрийн эрхсийн жагсаалтын 15 дахь объект юм. Энэ бөөгнөрлийн ихэнх одод нь манай нарнаас хөгшин, илүү улаан байдаг ба 5 миллиард жилийн настай.
Explanation: A globular cluster is a system of about one million stars that together orbit a galaxy. One of the brightest globular clusters in our Milky Way galaxy is the pictured M15, the fifteenth object on Messier's list of diffuse objects on our sky. Most stars in globular clusters are older and redder than our Sun, which is about 5 billion years old.
For more information on M15 see The Electronic Universe Project's write-up.
Wednesday, July 26, 1995
M1: Крабовидная туманность / M1: Хавч хэлбэрийн мананцар / M1: The Crab Nebula
Тайлбар: 1054 онд Үхрийн оддын дунд хэт шинэ од дэлбэрчээ. Дэлбэрэлт нь хэдэн өдрийн турш нар болон сарны дараа орохоор тод харагдаж байсан байна. Үүний дараа Чарльз Мессьегийн тэнгэрийн эрхсийн жагсаалтын эхэнд жагсах хамгийн гайхалтай мананцаруудын нэг үүсчээ. Мананцарын төвд дэлбэрэлтийн үлдэгдэл болон нейтрон од – пульсар үлдсэн байгаа. Хавч хэлбэрийн мананцарын пульсар нь цахилгаан соронзон спектрийн бүх завсарт харагддаг одон орны хэрэгцээтэй объект юм. Түүнийг яагаад ийм туяа цацруулдгийг одоо болтол тодорхойлоогүй байна.
М31-ийн тухай илүү мэдээлэл авъя гэвэл Цахим Ертөнц төслийн бичлэгийг үзэж болно.
Мессьегийн объектуудын тухай олон зургийг Цахим Ертөнц төслийн Галактикийн Галерей: Мессьегийн объектууд хэсгээс үзэх хэрэгтэй.
Explanation: In the year 1054 a star in the constellation of Taurus exploded in a spectacular supernova so bright it appeared to dominate the sky except for the Sun and Moon for many days. It left behind one of the most brilliant nebulae, listed first in Charles Messier's list of nebulous sky objects. Today we know that the center of the nebula houses the remnant of the explosion: a spinning neutron star called a pulsar. The Crab pulsar is visible in almost every part of the electromagnetic spectrum, and has been a useful astronomical tool. It is still unclear how the the pulsar emits the light that we see.
For more information on M1 see The Electronic Universe Project's write-up.
Many images of Messier objects can be found in The Electronic Universe Project's The Galaxy Gallery: Messier Objects.
Tuesday, July 25, 1995
M31: галактика Андромеды / М31: Андромедын галактик / M31: The Andromeda Galaxy
Тайлбар: Андромеда бол манай Сүүн замд хамгийн ойрхон аварга галактик юм. Манай галактик Андромеда шиг л харагддаг. Түүний диффузийн гэрлийн шалтгаан нь олон зуун миллиард одод нь болно. Зураг дээр Андромедыг тойрон байгаа бие даасан хэдэн од нь үнэндээ манай галактикийн одод наана харагдаж байгаа нь юм. Андромеда нь Мессьегийн тэнгэрийн диффузийн объектийн жагсаалтанд 31 дэх объект тул M31 гэж тэмдэглэгдсэн. Тэрээр биднээс 2 сая гэрлийн жилийн алсад оршино.
М31-ийн тухай илүү мэдээлэл авъя гэвэл Цахим Ертөнц төслийн бичлэгийг үзэж болно.
Explanation: Andromeda is the nearest major galaxy to our own Milky Way Galaxy. Our Galaxy is thought to look much like Andromeda. Together these two galaxies dominate the Local Group of galaxies. The diffuse light from Andromeda is caused by the hundreds of billions of stars that compose it. The several distinct stars that surround Andromeda's image are actually stars in our Galaxy that are well in front of the background object. Andromeda is frequently referred to as M31 since it is the 31st object on Messier's list of diffuse sky objects. M31 is so distant it takes about 2 million years for light to reach us from there.
For more information on M31 see The Electronic Universe Project's write-up.
Many images of Messier objects can be found in The Electronic Universe Project's The Galaxy Gallery: Messier Objects.
Monday, July 24, 1995
M20: Трехраздельная туманность / M20: Гурван хэсэгт (trifid) мананцар / M20: The Trifid Nebula
Тайлбар: Гурван хэсэгт мананцарын энэ зурган дээрх тод хөх, ягаан өнгө нь тэнд байгаа залуу оддын илүүдлийн үр дүн юм. Залуу, их масстай оддоос гарах гэрэл нь хөх өнгөтэй ба эргэн тойрныхоо хийг ионжуулдаг. Сул электрон буцаж хийтэй нэгдэх үед хөх болон ягаан гэрэл цацарна. Мананцарын зарим өнгө нь оддын гэрэл “тоос” гэж нэрлэгдэх маш жижиг нүүрстөрөгчийн хэсгүүдээс ойход үүсдэг. Энэ объектыг одон орончид Шарль Мессьегийн тэнгэрийн эрхсийн жагсаалтаар M20 гэж нэрлэдэг. Энэ зургийг 6 инчийн рефрактортой дурангаар авчээ.
М20-ийн тухай илүү мэдээлэл авъя гэвэл Цахим Ертөнц төслийн бичлэгийг үзэж болно.
Explanation: The vivid blue and violet colors present in the Trifid Nebula result from the abundance of young stars there. The light from young massive stars is quite blue and has the ability to remove electrons from surrounding gas. When these electrons re-combine with the gas, radiation rich in blue and violet light is emitted. Some of the nebula's light also results from the reflection of star light off of extremely small carbon specks known as 'dust'. This object is known to astronomers as M20 - the twentieth object on Charles Messier's list of diffuse sky objects. This image was taken with a 6-inch refracting telescope.
For more information on M20 see The Electronic Universe Project's write-up.
Many images of Messier objects can be found in The Electronic Universe Project's The Galaxy Gallery: Messier Objects.
Sunday, July 23, 1995
"Лицо" на Марсе / Ангараг дээрх “нүүр” / The Face on Mars
Тайлбар: Дээрх зургийг 1976 онд NASA-гийн Викинг-1 хөлгөөс авчээ. Ангарагийн гадаргуу дээр зориуд барьсан мэт хүний нүүрний дүрс харагдаж байна. Хэвлэлд “нүүртэй адил толгод” гэсэн нэртэйгээр гарсан уг мэдээ зарим хүмүүсийг энэ нь Ангараг дээр байдаг оюун ухаант соёл иргэншлийн бүтээсэн зүйл гэж цуурахад хүргэжээ. Үүний үр дүнд уг зураг тэр үед олон сэтгүүлийн нүүрэн дээр гарсан байна. Олон тооны зургийг шинжилсний үр дүнд энэ нь Ангарагийн жирийн уул бөгөөд тодорхой харагдах өнцөг болон гэрэлтэлтээс болж хүний нүүр шиг харагддаг болох нь батлагджээ.
Илүү мэдээлэл авахыг хүсвэл Үндэсний Сансар судлалын Шинжлэх ухааны Өгөгдлийн төвийн фото галарейг үзэж болно. Харин Ангараг гаригийн судалж байсан түүх Ангараг Судлалын төвийн хуудсан дээр байгаа.
Explanation: This image, showing what looks to be a human face sculpted on the martian surface, was produced using data from NASA's Viking 1 orbiter in 1976. Described in a press release as a "face-like hill" it caused some to offer the sensational speculation that it was an artificial construct built by an intelligent civilization on Mars! As a result, this image was splashed across the covers of many grocery store tabloids at the time. A detailed analysis of multiple images of this feature reveals a natural looking martian hill whose illusory face-like appearance depends on viewing angle and angle of illumination.
For more information about the picture see the NSSDC Photo Gallery of Mars.
For a detailed discussion of the "Face on Mars" see Calvin J. Hamilton's Face on Mars page.
Saturday, July 22, 1995
Поиск жизни на Марсе / Ангараг гариг дээрх амьдралын эрэлд / The Search for Life on Mars
Тайлбар: Сансраас авсан Ангарагийн зургууд нь түүнийг үржил шимгүй, сөнөсөн гадаргуутай гэдгийг харуулсан боловч эрдэмтэд амьдрал хайх ажлаа зогсоогоогүй байна. 1976 онд NASA-гийн Викинг төслийн үр дүнд хоёр роботыг Ангарагийн гадаргуу дээр буулгасан юм. Ингээд Ангарагийн хөрсөнд бичил биетэн байгаа эсэхийг шалгах химийн туршилтуудыг явуулсан байна. Гэвч энэ туршилтууд ч гэсэн Ангараг дээр амьдрал байгаа гэсэн үнэмшилтэй баталгааг олж чадаагүй. Роботууд дээр байрлуулсан камерууд амьтан ургамлын аль нь ч харагдахгүй байгаа Ангарагийн хадархаг гадаргуугийн дээрх сонирхолтой зургийг авсан байна. Илүү мэдээлэл авахыг хүсвэл Үндэсний Сансар судлалын Шинжлэх ухааны Өгөгдлийн төвийн фото галарейг үзэж болно. Харин Ангараг гаригийн судалж байсан түүхийг Ангараг Судлалын төвийн хуудаснаас үзэж болно.
Explanation: Although images of Mars taken from space revealed the planet to have a barren and cratered surface, scientists did not give up the search for martian life. In 1976 NASA's Viking project succeeded in landing two robot probes on the surface of Mars. These landers were able to carry out sophisticated chemical experiments to look for signs of microscopic life in the martian soil. However, the experiments failed to produce any convincing evidence for life on Mars. Cameras onboard the Viking Landers also returned spectacular photos of the rocky martian landscape, like the one above, which showed no sign of martian animal or plant life.
For more information about the picture see The NSSDC Mars Photo Gallery.
The exploration of Mars is chronicled by the Center For Mars Exploration.
Friday, July 21, 1995
"Большой каньон" на Марсе / Ангараг дээрх Их хавцал (Grand Canyon) / The Grand Canyon of Mars
Тайлбар: NASA-гийн Викинг сансрын аппаратаас авсан зургуудыг нэгтгэн Маринерийн хөндий буюу Valles Marineris гэж нэрлэгдэх хавцлын системийн улаан гаригийн гадаргуу дээрх хагархай мэт зургийг гарган авчээ. Энэхүү Ангараг дээрх “Их хавцал” нь 4000 км-ийн урттай бөгөөд 6 км хүртлэх гүнтэй. Үүнтэй харьцуулахад дэлхийн “Их хавцлын” урт нь 800 км ба гүн нь 1.5 км юм.
Explanation: The Mariner Valley, also known as the Valles Marineris canyon system, appears in this mosaic of images from NASA's Viking spacecraft as a huge gouge across the red planet. This "Grand Canyon" of Mars is about 2500 miles long and up to 4 miles deep. By comparison, the Earth's Grand Canyon is less than 500 miles long and 1 mile deep.
Thursday, July 20, 1995
Горы на Марсе / Ангараг дээрх уул / The Mountains of Mars
Тайлбар: Галт уулын идэвхжлээс болж Ангараг дээр маш өндөр уулс байдаг. Хамгийн өндөр нь Олимп уул ба Викинг Орбитер аппаратын авсан энэ зураг дээр харагдаж байна. Олимп нь дугуй галт уул бөгөөд өндөр нь 24 км, суурийн өргөн нь 500 км юм. Дэлхийн хамгийн өндөр галт уул болох Мауна Лоа нь Гавайн арал дээр орших ба далайн ёроолоос эхлэн 8 км өндөртэй, суурь нь 20 км байдаг.
Explanation: Volcanic activity on Mars has produced towering mountains. The largest one, Olympus Mons, is pictured here in this Viking Orbiter image. Olympus Mons is a shield volcano nearly 15 miles high and over 300 miles wide at its base. By comparison, Earth's largest volcano, Mauna Loa in Hawaii, is just over 5 miles high and about 12 miles wide.
Wednesday, July 19, 1995
Петля в Лебеде / Хунгийн одод дахь гогцоо / Cygnus Loop Supernova Shockwave
Тайлбар: 15000 жилийн өмнө Хунгийн оддын нэг нь дэлбэрчээ. Энэ зураг дээр уг хэт шинэ одны дэлбэрэлтийн цохилтын долгион нь зэргэлдээх однууд руу тэлсээр байгааг харуулж байна. Уг хий хэлбэрийн цохилтын долгион нь хөдөлгөөнгүй хийн үүлтэй мөргөлдөн халснаар Хунгийн гогцоо гэж нэрлэгдэх олон өнгийг үүсгэдэг. Энэ зургийг Хаббл сансрын телескоп дээр байрлуулсан өргөн өнцгийн, гаригийн дуран – 2-оор авсан байна.
Explanation: 15,000 years ago a star in the constellation of Cygnus exploded. This picture shows a portion of a shockwave from this supernova explosion still expanding past nearby stars. The collision of this gaseous shockwave with a stationary gas cloud has heated the gas causing it to glow in a spectacular array of colors, known as the Cygnus Loop. This picture was taken with the Wide Field and Planetary Camera 2 on board the Hubble Space Telescope.
Tuesday, July 18, 1995
Барсум / Barsoom
Explanation: "Yes, I have been to Barsoom again ..." begins John Carter in Edgar Rice Burroughs' 1913 science fiction classic "The Gods of Mars". In Burroughs' novels describing Carter's adventures on Mars, "Barsoom" is the local name for the red planet. Long after Burroughs' stories were published, Mars has continued to capture the imagination of science fiction writers as a popular location for extraterrestrial adventures. This dramatic picture of a crescent Mars was taken by NASA's Viking 2 spacecraft in 1976.
Monday, July 17, 1995
Исследование Марса / Ангарагийн судалгаа / The Exploration of Mars
Explanation: Thirty years ago NASA's exploration of Mars began. In July of 1965 the Mariner 4 spacecraft flew within 6,000 miles of Mars and returned 21 pictures of the mysterious red planet. NASA's continued exploration of Mars has produced detailed views of the red tinged Martian surface like the one shown above which is a composite of 102 images from the Viking missions to Mars . The composite was constructed by the US Geological Survey.
Sunday, July 16, 1995
Цепной кратер / Гинжин тогоо / The Crater Chain
Тайлбар: 1979 онд сансрын автомат аппарат Вояжер-1 бархасбадийн дагуул Каллистогийн гадаргуугийн тодорхой зургийг авчээ. Зургийн зүүн дээд өнцгөөс баруун доод өнцөг рүү чиглэсэн хачирхалтай гинжин тогоонууд харагдаж байна. Ийм тодорхой дараалалтай тогоонууд нь ямар шалтгаанаар үүссэн бэ? Судлаачид Каллистогийн гадаргуу дээрх энэ хачин зургийн талаар таамаглаж дуусахгүй байв. Харин 15 жилийн дараа Шумейкер-Левигийн сүүлт од буюу сувдан хэлхээг нээснээр энэ оньсогыг тайлжээ. Сүүлт одны орбит бархасбадь гаригт хэт ойрхон байснаас түүний асар их хэмжээний татах хүчнээс болон сүүлт од хэдэн хэсэг болон задарсан байна. Сүүлт одны хэлтэрхийнүүд түүний орбитын дагуу хөдөлж яваад Каллистотой мөргөлдөхдөө дараалсан мөргөлдөөний улмаас ийм мөр үлдээжээ.
Explanation: NASA's robot spaceprobe Voyager 1, took this closeup image of the surface of Jupiter's crater scarred moon Callisto in 1979. A mysterious chain of craters is seen to extend diagonally across the image (upper left to lower right). What could cause the craters to line up in such a regular fashion? Scientists were at a loss to explain this crater chain along with several other chain like features observed on Callisto's surface. Fifteen years later, with the discovery of Comet Shoemaker-Levy 9, also known as the "string of pearls" comet, the mystery was solved. Comets whose orbits stray too close to Jupiter are torn apart by the strong gravity. When the individual pieces, strung out along the orbital path of the comet hit an object like Callisto, the sequence of impacts produces a crater chain.
Saturday, July 15, 1995
Комета сталкивается с Юпитером / Бархасбадьтай мөргөлдсөн сүүлт од / Comet Impacts on Jupiter
Тайлбар: 1994 оны долоон сард Шумейкер-Леви 9 буюу сувдан хэлхээ гэж нэрлэгдэх сүүлт одны хэсгүүд бархасбадь гаригтай мөргөлджээ. Сүүлт одны хэсгүүд гаригтай мөргөлдөж бутарсан тул бархасбадийн атмосферт ихээхэн хэмжээний сүүлт одны хэлтэрхийнүүд тархсан байна. Энэ хэлтэрхийнүүдийн үүсгэсэн хар үүл нь фото зурган дээр толбо хэлбэрээр харагдахаар байгаа. Бархасбадийн эргэлтээс болж дараалан болж байсан мөргөлдөөний цэг шилжсэнээр тэдгээр нь цуваа болж харагдах бөгөөд ширүүн салхинаас болж толбоны гадаад байдал өөрчлөгдсөн байна. Зүүн талд байгаа нь Бархасбадийн алдартай улаан толбо юм.
Explanation: In July of 1994, pieces of Comet Shoemaker-Levy 9, also known as the "string of pearls" comet, collided with the planet Jupiter. As the comet fragments smashed in to Jupiter, the resulting explosions scattered large quantities of dusty cometary debris into the Jovian atmosphere. The clouds of debris created the multiple dark smudges visible in this picture. Jupiter's rotation causes the successive impact sites to be strung out along the cloud bands while the strong winds cause the appearance of the smudges to change with time. Jupiter's famous red spot is also visible to the left of center.
Friday, July 14, 1995
Нить жемчуга / Сувдан хэлхээ / A String Of Pearls
Explanation: Comet Shoemaker-Levy 9, named after its co-discoverers, was often referred to as the "string of pearls" comet. It is famous for its unusual appearance as well as its collision with the planet Jupiter! The comet's original single nucleus was torn to pieces by Jupiter's strong gravity during a close encounter with the solar system's largest planet in 1992. The pieces are seen in this composite of Hubble Space Telescope images to be "pearls" strung out along the comet's orbital path. In July of 1994 these pieces collided with Jupiter in a unique and spectacular series of events.
Thursday, July 13, 1995
Звезда Эта Киля перед взрывом / Эта Carinae од дэлбэрэлтийнхээ өмнө / Eta Carinae Before Explosion
Тайлбар: Зургийн голд хэдэн сая жилийн дараа, эсвэл түүнээс арай өмнө дэлбэрэх гэж байгаа Эта Carinae од байна. Энэ од нь одоогоор хамгийн тод, их масстай, тогтворгүй оддын нэг юм. Хаббл сансрын дурангаар авсан энэ зураг дээрх хийн ихэнх нь одны өөрийнх нь үүсгэсэн хий байна. Зарим хийн үүлний хэмжээ нь манай нарны системтэй ойролцоо. Одон орончид гаднах мананцар дахь хөдөлгөөний учрыг бүрэн тайлаагүй байгаа бөгөөд энэ талаар цаашид судалж байгаа.
Explanation: The star Eta Carinae, at the center of the photo, will likely destroy itself in a spectacular explosion in a few million years - or sooner! Currently it is one of the brightest, most massive, and least stable stars known. Much of the gas in this Hubble Space Telescope photograph was blown off the star itself. Some of these gas clouds are similar in size to our solar system. Astronomers cannot yet fully explain the motions of the surrounding nebula, and continue to study this system.
Wednesday, July 12, 1995
Крест Эйнштейна / Эйнштейний чагт / Microlensing of the Einstein Cross
Explanation: The famous "Einstein Cross" is a case where a single object is seen four times. Here a very distant QSO happened to be placed right behind a massive galaxy. The gravitational effect of the galaxy on the distant QSO was similar to the lens effect of a drinking glass on a distant street light - it created multiple images. But stars in the foreground galaxy have been found to act as gravitational lenses here too! These stars make the images change brightness relative to each other. These brightness changes are visible on these two photographs of the Einstein Cross, taken about 3 years apart.
Monday, July 10, 1995
Скопление галактик Эйбл 2218: гравитационная линза / Галактикийн бөөгнөрөл Эйбл (Abell) 2218: Гравитацийн линз / Abell 2218: A Galaxy Cluster Lens
Explanation: Sometimes one of the largest concentrations of mass known can act like a lens. Almost all of the bright objects in this image are galaxies in the cluster known as Abell 2218. The cluster is so massive and so compact that it bends light from galaxies that lie behind it, causing many of them to appear as stretched out arcs. Many dim, elongated arcs are visible on this photograph. This picture was taken with the Wide Field Planetary Camera 2 on board the Hubble Space Telescope.
Sunday, July 9, 1995
Аполлон-13 как метеор / Аполлон-13 – ын уналт / A Meteoric View of Apollo 13
Тайлбар: Солир унах буюу од харвалт гэдэг нь сүүлт одны сүүл хэсгээс тасарсан эсвэл бага гаригаас тасарсан хэсгүүд дэлхий рүү унахыг хэлнэ. Унах үедээ тэд атмосферт асар өндөр хурдтайгаар орж ирдэг. Агаарын үрэлтээс болж тэд халж, гялалзан харагдана. Тэдний өндөр хурдаас болж зураг дээр тод зурвас үлддэг. Энэ зураг дээрх солирын зурвас нь харин Аполлон-13 хөлгийн сарны болон үйлчилгээний модулийн мөр гэж үздэг.
Explanation: Meteors, also called shooting stars, normally begin as bits of dust from the tails of comets or even small pieces chipped off asteroids. Falling toward Earth, these particles enter the atmosphere at extremely high speeds. Friction with the air heats them up and makes them glow brightly. Their rapid motion across the sky causes them to show up as bright streaks in photographs. In this picture, however, the bright streaks which appear to be meteor trails are believed to be two large pieces of the Apollo 13 spacecraft, the service and lunar modules, reentering the atmosphere.
Saturday, July 8, 1995
Повреждения аппарата Аполлон-13 / Аполлон-13 аппаратын эвдрэл / Damage to Apollo 13
Тайлбар: 1970 оны 4 сард хүчилтөрөгчийн саванд нь дэлбэрэлт гарч үйлчилгээний модульд ихээхэн эвдрэл гарснаас саран дээр гурав дахь удаа хүний мөр гаргах гэж байсан Аполлон-13 хөлгийн багийнхан төлөвлөгөөгөө өөрчлөх хэрэгтэй болжээ. Эвдрэлийн хэмжээг уг модулийг салж байх үед авсан зураг дээр үзүүлсэн байна. Түүнийг агаар мандалд орж, усанд газардахаас өмнө салгасан юм. Баруун талын хана нь салж унасан тул дотоод эвдрэл нь хүртэл харагдаж байна.
Explanation: In April of 1970, after an oxygen tank exploded and damaged their service module, the Apollo 13 astronauts were forced to abandon their plans to make the third manned lunar landing. The extent of the damage is revealed in this photo, taken as the crippled module was drifting away - jettisoned prior to their reentry and eventual safe splashdown. An entire panel on the right side of the module is seen to have been blown away and damage to internal structures is apparent.
Friday, July 7, 1995
Обратная сторона Луны, сфотографированная Аполлоном-13 / Сарны цаад тал Аполлон – 13-аас / Lunar Farside from Apollo 13
Explanation: In April of 1970, after an explosion damaged their spacecraft, the Apollo 13 astronauts were forced to abandon their plans to make the third manned lunar landing. Still, while coasting around the moon in their desperate attempt to return to earth they were able to photograph the moon's far side. The large, dark, smooth looking feature on the left in this picture is known as the "Mare Moscoviense". It was created by a lava flow filling in a large impact crater on the lunar surface. As suggested by the name, the Mare Moscoviense was first photographed by an early Soviet lunar probe.
Thursday, July 6, 1995
Сатурн, кольца и два спутника / Санчир, түүний цагираг, хоёр дагуул / Saturn, Rings, and Two Moons
Тайлбар: Энэ зургийг NASA-гийн Вояжер-2 автомат удирдлагатай хөлөг 1981 онд санчирын системийг судалж эхлэх үедээ авчээ. Санчирын алдартай цагираг тод харагдахаас гадна Рея болон Дионе гэдэг хоёр дагуул нь харгалзан баруун болон баруун доод талд нь байна. Одон орончид энэ нарийн бүтэцтэй цагиргийг үүсгэхэд түүний дагуулууд гол үүрэг гүйцэтгэдэг гэж үздэг.
Explanation: This image of Saturn was made by NASA's robot spacecraft Voyager 2 as it began to explore the Saturn system in 1981. Saturn's famous rings are visible along with two of its moons, Rhea and Dione which appear as faint dots in the right and lower right part of the picture. Astronomers believe that Saturn's moons play a fundamental role in sculpting its elaborate ring system.
Wednesday, July 5, 1995
Ночная сторона Сатурна / Санчир гаригийн шөнийн тал / The Night Side of Saturn
Тайлбар: Энэ зургийг 1980 оны арван нэгэн сард Вояжер-1 сансрын хөлөг уг цагирагтай, хийн том гаригийн хажуугаар нисч өнгөрөхдөө авчээ. Аппарат дотоод нарны систем рүү харж зураг авахдаа тохиромжтой цэгийг сонгосон тул санчирын шөнийн тал болон тод цагираг дээрх сүүдрийн зургийг буулган авсан байна. Дэлхий дээрх нэг ч телескоп ийм зургийг авч чадахгүй юм. Дэлхий нь наранд Санчираас илүү ойрхон тул түүний зөвхөн наран талыг нь л харж байдаг.
Explanation: This image of Saturn was made in November 1980 by the Voyager 1 spacecraft as it flew past the ringed gas giant planet. From a spectacular vantage point, looking back toward the inner solar system, the robot spacecraft recorded this view of the night side of Saturn casting a sharp shadow across the bright rings. No Earth based telescope could ever take a similar picture. Since Earth is closer to the sun than Saturn, only the day side of the planet is visible from the Earth.
Tuesday, July 4, 1995
Туманность "Фейерверк" / “Салют” (firework) мананцар / The Firework Nebula
Тайлбар: Салют мананцар буюу одон орончдын нэрлэдэгээр “GK Per” нь одны дэлбэрэлт буюу шинэ одны үр дүнд бий болжээ. Шинэ од гэдэг нь жижиг од буюу цагаан одой од өөрийн гадарга дээр хуралдсан бодисоо цацан дэлбэрэх процессыг хэлдэг. Энэ тохиолдолд шинэ од 1901 онд үүссэн ба 1901 оны Шинэ Персей гэж нэрлэгдсэн байна. Уг шинэ од нь эхэндээ тэнгэрт байдаг тод одуудтай адил гэрэлтэж байсан боловч сүүлдээ телескопоор ч харж болохооргүй болтлоо бүдгэрчээ. Дараа нь одон орончид өргөсч байгаа хийн бүрхүүл харсан ба тэр нь одоогийн энэ ёслолын буудлагын хэлбэртэй мананцар болсон байна. Буудлага хэлбэртэй байгаагийн шалтгаан нь одоог хүртэл маргааны талбар болж байгаа.
Explanation: The Firework Nebula, known to astronomers as "GK Per", is the result of a type of stellar explosion called a nova. In a nova, a very compact star called a white dwarf blasts away gas that had accumulated on its surface. In this case the nova occurred in the year 1901 and is called Nova Persei 1901. This nova became as bright as one of the brighter stars we see in the night sky, but then faded until only a telescope could see it. Soon astronomers could see an expanding shell of gas that eventually became this spectacular nebula. The unusual "fireworks" type feature of this nebula is still a matter of research and discussion.
Monday, July 3, 1995
Великая туманность в Орионе / Орион дахь их мананцар / The Great Nebula in Orion
Тайлбар: Орион дахь их мананцар буюу М42-ыг шөнийн тэнгэрт Орионы бүслүүрийн хүмүүсийн сайн мэдэх гурван одны бага зэрэг зүүн, доод талд олж болно. Энэ мананцар нь бидэнд хамгийн ойрхон шинэ одод үүсдэг газруудын нэг бөгөөд одоо ч тэнд од үүссээр байгаа юм. Өөрсдийн гравитацаар шахагдаж байдаг хий (ихэвчлэн устөрөгч болон гели), тоосон үүл нь байн байн суларч шинэ оддыг үүсгэдэг. Энд харагдаж байгаа зарим одод нь мананцараар халхлагдсан байгаа ба 100 мянган жилийн настай гэдэг нь 5 миллиард жилийн настай манай нартай харьцуулахад хүүхдүүд юм.
Explanation: The Great Nebula in Orion, M42, can be found on the night sky just below and to the left of the easily identifiable belt of three stars in the popular constellation Orion. This nebula is one of the closest stellar nurseries - where young stars are being formed even now. Clumps of gas (mostly hydrogen and helium) and dust in the nebula are squeezed together by their own gravity until they collapse and form stars. Some stars we can see here partially obscured by the nebula, are only about 100,000 years old - just babies compared to the 5 billion (5,000,000,000) years of our Sun.
Sunday, July 2, 1995
Галактика "колесо телеги" / “Тэрэгний дугуй” галактик / The Cartwheel Galaxy
Explanation: The Cartwheel Galaxy shows a ring that is the result of a collision between a small and a large galaxy. After a small galaxy has moved through a big galaxy - in this case one that probably resembled our own Milky Way - a star formation wave moves out from the impact point like ripples across the surface of a pond. When galaxies collide it is rare that any two stars actually collide. Gravity, however, causes density waves to move out through the galaxy which in turn triggers the formation of hot, bright young stars, producing the ring that we see in this picture.
Saturday, July 1, 1995
Телескоп им. Дж.Д.Хуккера обсерватории Маунт Вилсон / Вилсон уулан дээрх Хукерийн нэрэмжит телескоп / The Hooker Telescope on Mt. Wilson
Тайлбар: 1920-оод оны үед Вилсон уулан дээрх Хукерийн нэрэмжит телескопоос авсан зургууд бидний сансрын тухай ойлголтыг үндсээр нь өөрчилсөн юм. Одон оронч Эдвин Хаббл энэ телескопоор авсан зургуудыг ашиглан тэр үеийнхний мушгиа мананцар гэж үзэж байсан зүйл нь манай Сүүн зам шиг олон мушгиа одны ордыг агуулсан асар хол зайд орших оддын систем болохыг үзүүлсэн. Хабблын нээлтээс өмнө мушгиа мананцарууд нь ердөө л хийн үүл ба орчлонгийн бүх юмсын адил манай галактикт багтдаг гэж үздэг байлаа. Хукерийн нэрэмжит телескопын толь нь 2.5 м юм (Хабблын нэрээр нэрлэгдсэн сансрын дуран бас ийм хэмжээний тольтой). Вилсон уулын сансар судлалын төв энэ түүхэн телескопт зориулсан “виртуал аяллыг” зохион байгуулдаг.
Explanation: In the 1920s, pictures from the Hooker Telescope on Mt. Wilson fundamentally changed our understanding of the cosmos. Astronomer Edwin Hubble, using photographs he took with this telescope, demonstrated that the objects his contemporaries called "spiral nebulae" were actually huge systems of stars - spiral galaxies, similar to our own Milky Way galaxy but incredibly distant. Prior to Hubble's work it was argued that the spiral nebulae were mere clouds of gas and that they, along with everything else in the universe, were contained in our own galaxy. The Hooker Telescope mirror is 100 inches in diameter which is nearly the size of the mirror of the orbiting Hubble Space Telescope named in Hubble's honor. The Mount Wilson Observatory offers a "virtual walking tour" of this historic telescope.
Ида и Дактил: астероид и спутник / Ида ба Дактиль: Сартай бага гариг / Ida and Dactyl: Asteroid and Moon
Explanation: An asteroid with a moon! The robot spacecraft Galileo whose primary mission is to explore the Jupiter system, has encountered and photographed two asteroids during its long journey to Jupiter. The second asteroid it photographed, called Ida, was discovered to have a moon which appears as a small dot to the right of Ida in this picture. The tiny moon, named Dactyl, is about one mile across, while the potato shaped Ida measures about 36 miles long and 14 miles wide. Dactyl is the first moon of an asteroid ever discovered. The names Ida and Dactyl are based on characters in Greek mythology.