Thursday, July 17, 2014

73. Жон фон Нейман (John von Neumann)



"Хэрэв хүмүүс математикийг энгийн гэдэгт итгэхийг хүсэхгүй байгаа бол энэ нь зөвхөн тэд амьдралын бүх нарийн түвэгтэй байдлыг ойлгоогүйг харуулж байгаа юм"

(1903-1957)



Пифагор, Евклид, Архимед, Коперник, Галилей, Ньютон, Паскаль нар олон зууны туршид орчин үеийн шинжлэх ухааны үндсийг тавьсан агуу нээлтүүдийг хийсээр ирсэн. Мэдлэгт тэмүүлэх хүний чин хүсэлд хөтлөгдсөн олон математикч, физикчид манай ертөнцийг өөрчилсөөр байгаа. Хорьдугаар зуун ертөнцөд ердийн сэтгэлгээний стандартаас илүү гарсан бас нэгэн агуу хүнийг илгээсэн нь Жон фон Нейман юм.
Өөрийн ер бусын оюун ухааны хүчээр энэ гайхалтай эрдэмтэн квант физик, квант логик, функцийн шинжилгээ, олонлогийн онол, мэдээлэлзүй, эдийн засаг, цаг уур болон шинжлэх ухааны бусад олон салбарт чухал хувь нэмэр оруулжээ. Фон Нейман шинжлэх ухааны дэвшилд агуулагдаж байгаа аюулыг хүлээн зөвшөөрөхгүй байж чадаагүй юм. Цөмийн зэвсэг бүтээх болон түүнийг өргөнөөр хэрэглэх нь засагдашгүй үр дүнд хүргэх билээ. Гэвч хөгжил дэвшил нийгмийн хөгжилд хэрэгтэй юм. Жон фон Нейман алдар нэрийн төлөө хөөцөлдөггүй тул ихэвчлэн өрсөлдөгчдийнхөө "сүүдэрт" үлддэг байжээ.

Thursday, July 10, 2014

72. Гамаль Абдель Насер (Gamal Abdel Nasser)



"Бие дааж шийдвэр гаргах чадваргүй хүн өөртөө тусалж чаддаггүй"



XIX зууны эхээр албан бусаар Османы эзэнт гүрэнд хамаарч байсан Египет улс үнэндээ Их Британиас хамааралтай байв. Дэлхийн нэгдүгээр дайн дууссаны дараа уг улс тусгаар тогтнолоо олж авсан боловч энэ нь жинхэнэ биш байлаа. Улсын удирдлагыг англичууд эзэмшин тоглоомын засгийн газраар дамжуулан Египтийг удирдаж байв. Тэдний гарт колоничлогчдод асар их орлого авчирч байсан Суэцийн суваг байсаар байлаа.
Зөвхөн XX зууны дундуур л энэ байдалтай эвлэрэхийг хүсээгүй египтийн армийн хэсэг залуу офицерууд цэргийн эргэлт хийж улсдаа жинхэнэ тусгаар тогтнолыг авчрахыг оролдсон байна. Тэднийг чадварлаг улстөрч Гамаль Абдель Насер толгойлж байлаа. Тэрээр их гүрнүүдийн хоорондын маргааныг ашиглан Суэцийн сувгийг улсын өмч болгож чадсан юм. Түүний энэ амжилт египтийн бүх үндэстнийг сэрээж, арабын нэгдсэн улсыг байгуулах зорилго бүхий арабын социалист хөдөлгөөнийг амь оруулжээ.
Насер энэ зорилгыг биелүүлж чадаагүй боловч ирээдүйд арабууд энэ оролдлогоо давтвал египтийн ерөнхийлөгчийн нэр шинэ улсын бэлэг тэмдэг болж болох юм.

Tuesday, July 8, 2014

71. Жанна д'Арк (Joan of Arc)



"Хэрэв хүмүүс Бурхны дуу хоолойг сонсох чадвартай болчихвол тэд аврагдах болно!"



XV зууны эхээр Франц болон Англи улсууд дайтаж байв. Тэр дайн 50 жилийн турш үргэлжилсээр байсан боловч хаан ширээ болон газрын талаарх маргаанаа шийдэж чадахгүй, төгсгөлгүй өш хонзонд хутгалдан орсон байлаа. Энэхүү цус асгаруулсан зөрчлүүдийг түүхэнд Зуун жилийн дайн гэж нэрлэжээ.
Цөхрөлд гүнзгий автсан Франц улсыг зөвхөн гайхамшиг л аварч чадах мэт санагдаж байв. Тэгээд тэр гайхамшиг нь гарч ирсэн байна: өөрийн зовж зүдэрсэн эх орондоо туслахаар Бурхны дуу хоолойг сонсдог гэх тосгоны энгийн нэг бүсгүй иржээ. Жанна д'Арк зөвхөн армийг толгойлоод зогсоогүй цэргүүдэд ялалтанд итгэх итгэлийг өгч байв. Түүний хажууд байснаар цэргүүд Бурхныг мэдэрч, урагш давшдаг байжээ. Өөдгүй урвалт болон хов жив түүнийг үхэлд хүргэсэн боловч одоог болтол түүнийг гэгээн, ариун үйл бүтээгчийн дүрээр л дурсдаг юм.